Balıklama dalmayınız

Çevre ve Tüketici Haklarını Koruma Derneği (ÇETKODER) Genel Başkanı Mustafa Göktaş, Tüketiciyi yanıltan ve kandıran reklâmın suç olduğunu belirterek, Tüketicileri bu konuda daha dikkatli, duyarlı olmaya çağırdı, haklarını ve olması gerekenleri aktardı.

“Her reklâma aldanıp balıklama dalmayınız”

Çevre ve Tüketici Haklarını Koruma Derneği (ÇETKODER) Genel Başkanı Mustafa Göktaş, piyasayı allak bullak eden ve birbirinden avantajlı gibi gösterilen bir reklâm ve kampanya kirliliği bulunmakta dedi. Ve Tüketicileri hak ve hukukları, olması gerekenler hususunda detaylı bir şekilde uyardı.

Göktaş, “objektif bir biçimde verilen mal ve hizmet tanıtımı amaçlı reklâm tüketici için önem arz etmektedir. Ayrıca dürüstlük ve ilkeli bir şekilde yapılan reklâmlar rekabeti de arttırırlar. Ancak son zamanlarda gelişen bazı teknikler pazarlama ve reklâmda yapılan yeni taktikler, tüketici vatandaşımızın gerçekten korunması gereğini bir kez daha ortaya çıkarmıştır. Özellikle son zamanlarda cazip teklifler ile sunulan tüketici kredileri, taksitli satış kampanyaları, kredi kartı ile satış kampanyaları, vatandaşın tüketme güdüsünü kamçılamakta ve tüketime yöneltmektedir. Vatandaş bilmeden imkânlarının dışına çıkmakta ve gelecekte kazanacağı parayı ( olmayan) harcama yoluna gitmektedir. Reklamlarda kullanılan yöntemler teknoloji harikaları ile yapılmakta, bilgisayar ortamında, efekt ve seslendirmeler kullanılmakta ve tüketicinin o an bilinci adeta hipnotize edilmekte iradesi o an için sakatlanmaktadır” dedi.

Göktaş, “Bundan dolayıdır ki tüm dünyada tüketicinin reklâmlara karşı korunması sebebiyle bir dizi önlem alınmış, tüketici kanunlarının içinde ayrıntılı düzenlemelere yer verilmiştir. 4077 sayılı yürürlükte bulunan kanun kapsamında bu işlere de çeki düzen verilmiştir. Kanuna göre: Ticari reklâm ve ilanların kanunlara, reklâm kurulunca belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, dürüst ve doğru olması ilkesi (m.16/1) benimsenmiş olup16 maddedeki bu durum 4822 sayılı kanun değişikliği ile yeniden düzenlenmiştir” dedi.

Göktaş, “ Ticari reklâmlar ve ilanlar, Tüketiciyi yanıltıcı ve aldatıcı olamaz. Tüketicinin tecrübe ve bilgi eksikliğini istismar edici olamaz. Tüketicinin can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürücü olamaz. Şiddet hareketlerini ve suç işlemeyi özendirici olamaz. Toplum (kamu) sağlığını bozucu olamaz. Hastaları, yaşlıları, çocukları ve özürlüleri istismar edici olamaz.( m.16/ıı)” dedi.

Göktaş, “Reklâm çok önemli bir husustur. Aynı ihtiyaçları karşılayan ya da aynı amaca yönelik rakip mal ve hizmetlerin "karşılaştırılmalı reklâmlar" ı yapılabilir. Fakat "örtülü reklâm" yapılamaz. Ancak bununda bir yönetmeliği mevcut... Ticari reklâm ve ilanlara ilişkin ilkeler ve uygulama esasları hakkında yönetmelik var. Örtülü reklâm yasağı daha açık bir dille burada tanımlanmaktadır. Biçimi ve yayımlandığı mecra ne olursa olsun, bir reklâmın reklâm olduğu açıkça anlaşılmalıdır. Bir reklâm haber ve yorum öğeleri içeren bir mecrada yayımlandığında, reklâm olduğu kolaylıkla algılanacak biçimde belirtilmek zorundadır” dedi.

Göktaş, “Reklâmlarda kullanılan cümlelerde önemli. En iyi, en sağlıklı, en büyüğü, en güzeli gibi genel ifadelere yer verilmesi reklâmcılık tekniği bakımından masum gibi karşılanabilir ise de, ileri sürülen somut iddiaların reklâm veren tarafından ispat edilebilir olması gerekir. Gerçeğe uygun olduğu sürece , “en iyi, en eski, en yeni, en büyük, en güzel şeklinde yapılan reklâmlar aldatıcı sayılmamıştır. Yani reklâmlarda kullanılan ifadelerin sadece abartılı olması aldatıcı sayılması için yeterli görülmemiştir. Şöyle ki, bir benzin firmasının kendisi tarafından üretilen benzinleri kullanan araç sahiplerinin benzin depolarına bir kaplan taşıdıkları şeklindeki reklâm abartılı olup aldatıcı görülmemiştir. Ama buna karşılık bayi (tek satıcı) olmadığı halde bayi imiş gibi reklam yapılması, izin alınmadan TSE markasının reklamlarda kullanılması, Türkiye de üretilen bir malın yabancı ülkede üretildiğinin belirtilmesi aldatıcı reklam olarak kabul edilmiştir. Bunlar dikkat gerektiren ayrıntılardır” dedi.

Göktaş, “ Reklâmlar daha öncede belirttiğim gibi genel ahlak kurallarına aykırı ifadeler ya da görüntüler içeremez. Cinselliğin istismarı ile pornografi içeren ifadeler y da görüntüler taşıyamaz. Korku ve batıl inançlar istismar edilemez. Toplumun acıma duygularını istismar edecek şekilde, hasta, bebek, çocuk, yaşlı ve özürlülerle ilgili ifadeler ya da görüntüler kullanamaz. Hastaların tedavi öncesi ve sonrasına ait görüntü veya ifadelerine yer verilemez. Reklâmlar, eksik bilgi vererek, anlam karışıklığına yol açarak veya abartılı iddialar ileri sürerek yanlış izlenimler yaratmak suretiyle tüketiciyi doğrudan ya da dolaylı olarak yanıltabilecek ifadeler ya da görüntüler içeremez (yön.m.7/c). Ayrıca reklâmlarda, alıcının satın alma işleminden doğan mevcut yasal haklarının fazlasını sağlamayan bir garantiye yer verilemez (yön. md.7/d). Reklâmlar, araştırma sonuçlarını veya teknik bilimsel yayınlardan yapılan alıntıları çarpıtamaz. İstatistikler gerçekte olduklarından farklı sonuçlar doğuracak biçimde sunulamaz. Bilimsel terimler yanıltıcı biçimde kullanılamaz. Reklâmlarda, yer alan iddiaları, gerçekte sahip olmadıkları bir bilimsel temele sahipmiş gibi göstermek üzere bilimsel terminoloji ve yersiz bilimsel ifadeler kullanılamaz. (yön.md.7/g). Reklamlar, tüketiciye sipariş etmediği malı göndererek, bunları reddetmediği ya da geri göndermediği takdirde bedelini ödemeye zorlayan ya da söz konusu malıkabul etmeye zorunluymuş izlenimini veren, dürüst olmayan satış yöntemleri için kullanılamaz (yön.md.10). Ancak kullananlar var ve bunu engelleyemiyorlar. Tüketici olan vatandaşta hak ve hukukunun farkında değil. Maddi ve manevi zararlara uğruyor. İleride telafisi güç imkânsızlıklar ortaya çıkıyor. Bu yüzden bir reklama bakarak size sunulan mal ve hizmete balıklama dalmayın” diyerek reklam ve reklamların yapılış şekliyle ilgili hukuki ayrıntılarını verdi.

Bu arada Göktaş “Yürürlükte tüketiciyi koruyan 4077 sayılı yasa mevcut. Ayrıca Ticari reklâm ve ilanlara ilişkin ilkeler ve uygulama esasları hakkında yönetmelik var. Ve tüm bunların iyi bilinmesi gerekir. Tüketici yanıltıcı, aldatıcı, hileli reklâmlar ile zarara uğratıldığını anladığında en yakın tüketici hakem heyete başvursun. Tüketici hakem heyetleri İl merkezlerinde sanayi ve ticaret il müdürlüklerinde, ilçelerde Kaymakamlıklardadır. Çekinmeden haklarını arasınlar” dedi.


ÇETKODER GENEL MERKEZİ İLE YAZIŞMA : cetkoder@glmail.com

ÇETKODER İLE İRTİBAT İÇİN: 0.535.4757006