İstihdamı Teşvik Eden En Önemli Yasa 31.12.2012 Tarihinde Sona Erdi
Bahadır BAŞ
5084 ve 5615 sayılı teşvik yasası, teşvik kapsamında bulunan 49 ilde asgari on ve daha fazla sigortalı çalıştıran işverenlere 31.12.2012 tarihine kadar sigorta pirimi işveren hissesi teşviki sağlamaktaydı.
İlimizin de içinde yer aldığı 49 ilde uygulanan “sigorta primi işveren payında %80-%100 ve enerji teşvikinde indirim sağlayan” 5084 ve 5615 Sayılı teşvik yasası 31.12.2012 tarihinde sona erdi.
10 ve üzeri işçi çalıştıran işyerlerinde 5615 sayılı yasanın Aralık ayı sonu itibarıyla bitmesi nedeniyle işverenlerin işçilik maliyetlerini önemli oranda artışlar olacaktır.
Ocak 2013’ de asgari ücret üzerinden hesaplanan ödenecek SGK Primi (%14+%19,5) 327,83 TL dir. 5615 sayılı teşvik yasası yürürlükte olsaydı ödenecek Ocak 2013 de SGK Primi 175,17 TL dir. 152,66 TL lik farkı İşveren hissesinin %80 isabet eden ve yasadan kaynaklanan indirimdir. Bu indirim yasanın 31.12.2012 tarihinde sona ermesi nedeniyle uygulanamayacaktır. (Hesaplamada %3 İşsizlik primi ihmal edilmiştir.)
Ocak ayı SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinin Şubat ayı sonunda ödenecek olması nedeni ile iş dünyası henüz sorunun tam olarak farkında değildir. Şubat ayı sonunda iş dünyası “işçilik” maliyet artışı sorunu yaşayacaktır. Maliyetlerin artması işverenleri tasarruf tedbirlerine yönlendirecek, bu ise işsizliği büyüten sonuçlar doğurabilecektir.
Ayrıca teşvik yasasının 31.12.2012 tarihinde bitmesi “kayıt dışı istihdamı” artırabileceği gibi, yatırımlara ve istihdama sağlanan teşviklere rağmen ekonomik zorluk içindeki iş dünyası bu süreçten olumsuz etkilenecektir.
2012 yılında hükümet tarafından açıklanan yeni teşvik yasası, sektörel ve bölgesel özelliklere göre dizayn edilmiştir. Türkiye, yeni teşvik kanunu ile altı bölgeye ayrılmıştır. Yeni Teşvik Sisteminde ilimiz 5. bölge iller arasında yer almaktadır. Ancak Bakanlar Kurulunun 15.06. 2012 tarih ve 2012/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar”ı ve söz konusu karara ilişkin 2012/1 numaralı Tebliğ ile açıklanan “Yeni Teşvik Sistemi”, 5615 sayılı yasa da olduğu gibi 10 işçi çalıştıran bütün işverenler; SGK, Stopaj ve enerji teşvikinden YARARLANAMAYACAKTIR.
Bu yeni teşvik sisteminden yararlanmak için ASGARİ YATIRIM ŞARTLARININ YERİNE GETİRİLMESİ yanında ayrıca YENİ YATIRIMLARIN YAPILMASI gerekmektedir. Oysa 5084/5615 sayılı kanunlara getirilen gelir vergisi stopajı teşviki, sigorta primi işveren hissesi teşviki, bedelsiz yatırım yeri tahsisi, enerji desteği teşviklerinde yararlanmak için teşvik belgesi kapsamında yeni bir yatırım yapılması şart değildi. Önemli olan istihdamın arttırılmış olmasıydı.
Mevcut teşvik sistemi ile dahi durumunu korumakta zorlanan; tüccar, sanayici ve esnaf kesiminin yeni yatırım yapma imkanı mevcut şartlara göre mümkün gözükmemektedir. Yeni yatırımlar kadar mevcut yatırımlarında korunması, mevcut yatırımların kapasite kullanım oranlarının artırılması da önemli bir husustur. Aksi takdirde yeni yatırım yapan işletmeler ile mevcut devam eden işletmeler arasında bir haksız rekabet oluşabilecektir.
5615 sayılı yasa ilimizin de içinde yer aldığı 49 ilde özümsenmiş, kanıksanmış bir yasadır. Mevcut yasanın 31.12.2012 tarihinde bitmiş olması özellikle işçi çalıştıran kesimler için önemli işçilik maliyet artışına sebep olacaktır. İşçiler açısından ise işsizlik sorununa neden olabilecektir.
Hükümet, Nisan 2012 de açıkladığı yeni teşvik sistemi ve Haziran 2012 de yeni teşvik sistemine ilişkin yayınladığı BKK ile teşvik konusunda önemli adımlar attığını düşündüğü için 5615 sayılı yasanın uzamamasını düşünüyor olabilir. Ancak bu 49 il için belki bu gün farkında değiliz ama 5615 sayılı yasa çok önem taşımaktadır. Yasanın sona ermesi ile işçilik maliyet artış sorunu yaşanacak bu durum ise önemli sakıncaları beraberinde getirecek gibi gözüküyor…