VERGİ BİLİNCİNİN OLUŞMASINDA MUHASEBE MESLEK MESNUPLARININ ROLÜ VE ÖNEMİ
Bahadır BAŞ
Ordu SMMM Odası Yön.Kur.Üyesi
Oda Sekreteri
bahadirbas@hotmail.com / iletişim@bahadirbas.com
26’ncısını kutladığımız “Vergi Haftası” bu yıl 23 Şubat - 01 Mart tarihleri arasında çeşitli etkinlikler ile kutlanacak. Ordu Defterdarlığı yapmış olduğu “Vergi Haftası” kutlamaları ile her zaman farkındalık yaratmıştır. Ülke çapında yapılan haftalar içerisinde en başarılı Defterdarlık seçilmişler emek ve çabaları herkes tarafından fark edilmiştir. Bu yılda benzer çalışmaların yapılacağından hiç şüphemiz yok.
Vergi haftasının hemen bitiminde 1-7 Mart’ta ise “Muhasebe Haftası” kutlanmaktadır. Bu anlamda ben “Verginin Bilincinin Oluşumunda Muhasebe Meslek Mensuplarının Rolü ve Önemi” konulu kısa bir makale ile her iki haftanın önemini vurgulamak istedim.
Vergi Haftası etkinliklerinin amaçlarından en önemlisi toplumda sağlıklı bir “Vergi Bilincinin” oluşturulmasıdır. Vergi Haftasının, sağlıklı bir “Vergi Bilincinin” oluşturulması yönü kayıt dışılık ile mücadele için olmazsa olmaz konulardandır. Sadece denetimler ve incelemeler ile kayıt dışılık ile mücadele edilemez. Toplumun her kesiminde sağlıklı “Vergi Bilincinin” oluşturulması bu anlamda hayati bir önem taşımaktadır. “Bu yüzden vergi bilinci ve vergi ahlakı devletler açısından önemini her zaman korur. Vergi bilinci ve vergi ahlakı yerleşmiş olan ülkelerde mükellefler vergi borçlarını dürüst bir biçimde öderler, vergiye karşı savunmacı ya da olumsuz bir davranış göstermezler. Fakat vergi bilinci ve vergi ahlakı gelişmemiş olan gelişmekte olan ülkelerde mükellefler vergiyi bir yük olarak algılayıp, vergiden kaçınma, vergi kaçırma gibi bazı olumsuz davranışlarda bulunurlar” (Gerçek, 2003: 211)
Bu vergi ahlakını yerleştirmek için yapılacak tanıtımlar, okullarda yapılacak sunumlar ve aslında daha da önemlisi ilkokuldan itibaren bu konuların ayrı bir ders olarak anlatılması çok daha faydalı olacaktır. Ve aynı zamanda devletin vergi konusunda Anayasanın 73. Maddesinde yer alan “Herkes Mali Gücüne Göre” Vergilendirilir prensibinin noksansız ve adaletli bir şekilde uygulanması da toplumun değer yargısında önemli bir yer tutacaktır. Bu prensipte yaşanacak erozyon toplumda verginin adaletsizliği olgusunu yerleştirecektir.
Muhasebe Meslek mensuplarının “Vergi Bilincinin” oluşturulmasında önemli bir fonksiyonu mevcuttur. Meslek mensupları 2004 yılından itibaren gelişen teknolojiler ile Maliye İdaresi ile Vergi Mükellefi arasında köprü görevinden çok daha önemli bir aşamaya geçerek viyadük (köprüyol) durumuna gelmiştir. 2004 öncesinde Mükelleflerin beyanları, meslek mensupları tarafından hazırlanır, idare tarafından, beyanlara ilişkin tarh ve tahakkuk işlemi gerçekleştirilirdi. E- Devlet projesi ile artık idarenin yaptığı tarh ve tahakkuk işlemleri de Mali Müşavirler tarafından gerçekleştirilmeye başlandı. Vergi mükellefi artık çok istisnai durumlar dışında “Vergi dairelerine” gitmemekte mali müşavir meslek mensuplarının oluşturduğu viyadük (köprüyol) üzerinden işlemlerini gerçekleştirmektedirler.
Muhasebe bürolarının iş yükünü artıran bu gelişme aynı zamanda muhasebe mesleğinin önemini ve toplumdaki değerini de artırmıştır. Mali Müşavirlik mesleğine giriş konusunda büyük bir talebin yaşanması bu önemin en önemli göstergelerinden biridir. Muhasebe Meslek Mensuplarının vergi bilincinin yerleştirilmesindeki önemi aynı paralelde artırmıştır. Önceden idareye belli belge ve bilgileri hazırlayan konumdaki meslek mensupları bu gün idare yerine geçerek onun yaptığı bazı eylem ve işlemleri (yani verginin hem beyanı, hem tarhı, hem tahakkuku, hemde inceleme için veri oluşturan) bizzat kendisi yerine getirmektedir.
Maliyenin soğuk yüzü diye ifade edilen durumdan meslek mensuplarının bürolarında sıcak çay ile devlete karşı sorumlulukların yerine getirilmesine başlanmıştır. Mükelleflerde “Vergi Bilincinin” oluşturulmasında, Meslek mensupları, mükellefi bilinçlendirmek için birtakım çalışmalar üstlenir. Meslek mensupları kanunlara uygun bir vergileme yaparken, mükellefe yol gösterir ve vergi bilincine yardımcı bir rol oynar.
Muhasebe Meslek Mensupları müşterilerine sundukları hizmet içerisinde dolaylı olarak eğitim hizmeti de verilmektedir. Bu yönü ile meslek mensupları, mükelleflerin vergiyi kavramasında önemli bir fonksiyona sahiptirler. Örneğin bir meslek mensubu yeni işyeri açan bir müşterisine öncelikle hangi belgeleri kullanmaları gerektiği, bu belgeleri kaç yıl muhafaza etmeleri gerektiği, işyerlerindeki her faaliyetin kayıt altına alınması gerektiği, çekin-senetin nasıl düzenlenmesi gerektiği gibi konularda bire bir bilgilendirmede bulunmaktadır. Bu muhasebe mesleğinin vergi bilincinin oluşmasına doğrudan etkisidir. Vergi bilinci ve vergi ahlakı üzerinde sadece cezalar, yaptırımlar ve müeyyideler değil, aynı zamanda muhasebe meslek mensuplarının tutumları da çok önemlidir.
Mükelleflerde vergi bilinci ve vergi ahlakının oluşmasında muhasebe meslek mensuplarının etkisi çok önemlidir. Bu etki genelde pozitif bir etkidir.
Vergide adaleti sağlamak, vergi kayıp ve kaçaklarını önlemek, vergi gelirlerini arttırmak, vergi tabanını genişleterek kayıt dışılığı önlemek ve toplumda sağlıklı bir vergi bilinci yaratabilmek için Muhasebe Meslek Mensuplarına önemli görevler ifa etmektedir. Muhasebe mesleğinin kamusal yönü bu anlamda ortaya çıkmaktadır. Meslek mensupları genelde bu kamusal hizmeti tarafsız ve objektif olarak ve ülkenin genel kayıt dışılığının elverdiği ölçüde yerine getirmeye çalışmaktadır. Bir başka ifade ile; eğri yolda doğru yürümenin zorunluğunu yaşayan bir meslek gurubunun üyeleridir muhasebeci, mali müşavirler.
Muhasebe meslek mensuplarının sorunlarını görmezden gelmek, mükellefin her eylem ve işleminin müteselsil sorumlusu olarak meslek mensubunu görmek anlayışı ile maalesef bir yere varılamaz. Maliye İdaresi bu anlamda kayıt dışılık ile mücadelede etkin olmak, sağlıklı vergi bilinci oluşturmak istiyorsa mutlaka “Muhasebe Meslek Mensuplarının” ve onların Meslek Örgütlerinin görüş ve önerilerini dikkate almalı ve çözümün bir parçası olmalıdır.
Yazımı, 01 Mart 2012 tarihinde Ordu Mali Müşavirler Odasını ziyaret eden önceki Ordu Valisi Sayın Orhan Düzgün’nün şu ifadeleri ile bitiriyorum. “Muhasebeci, Mali Müşavirler Vergi Hesaplarken Yetmişdört Milyonun Sorumluluğunu Taşıyor.”
Bu duygularla tüm Maliye Camiasının ve meslektaşlarımızın 26’ncı Vergi Haftasını kutlarım.