Türkiye'de yerel seçim yaklaştıkça dağıtılan tonlarca kömür, Tunceli'de kar üzerinde taşınan beyaz eşyalar ve her gıda yardımında oluşan izdiham gündeme damgasını vuruyor.
Tartışma yaratan sosyal yardımlarla ilgili 2008 yılı verileri ise Türkiye'de 10 milyona yakın kişinin sosyal yardım alarak yaşamını sürdürebildiğini ortaya koydu. Yerel seçimlere gidilirken siyasi amaçla kullanıldığı eleştirilerine sebep olan sosyal yardımların ulaştığı büyüklük, yoksullukla mücadelenin etkin biçimde yapılıp yapılmadığı sorusunu da akıllara getirdi.
Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) verilerine göre 2008 yılında toplam 2 milyon 112 bin aile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü tarafından yapılan gıda, yakacak, barınma yardımlarından alırken Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün yaptığı gıda ve sıcak yemek yardımlarından da 150 bin kişi faydalandı. SGK'nın ayda 87 liradan az geliri olanlara verdiği çeşitli maaşlardan ise 1.3 milyon kişi, 2009 yılının ilk ayı itibariyle yararlanma hakkı kazandı. Sosyal yardım alanların toplamı 2008 için 9 milyon 407 bin 423 kişiye ulaştı.
SGK Primsiz Ödemeler Genel Müdürlüğü, ilk kez sosyal yardımlarla ilgili tüm verileri toplu hale getirdi. Türkiye'nin yüzde 13'ünün sosyal yardımla yaşadığını ortaya koyan kurumun hazırladığı veriler 2008 sonuna ilişkin veriler ise 10 milyona yakın insanın ancak sosyal yardımlarla ayakta kaldığını gösteriyor.
Buna göre, emekli maaşları dışında Primsiz Ödemeler Genel Müdürlüğü, "sosyal yardım niteliğinde ödemelerde" bulunuyor. Müdürlük, "yaşlılık, 65 yaşından büyük bakıma muhtaç özürlü, özürlü aylığı, bakıma muhtaç özürlü aylığı ve özürlü yakını aylığı" gibi isimlerle çeşitli maaş ödemelerinde bulunuyor. Ancak tüm bu maaş ödemelerinden yararlanmak için aylık gelirinin muhtaçlık sınırı olan 86.41 TL'nin altında bulunması gerekiyor.
2009 Ocak ayı itibariyle 1 milyon 277 bin 813 kişi söz konusu maaşların koşullarını karşılıyor ve bu maaş ödemelerinden yararlanıyor. Bunun yanı sıra harp malulü, vatani hizmet hak sahipleri gibi farklı alanlarda da maaş ödemeleri yapılıyor. Söz konusu maaşlardan ise toplamda 93 bin 34 kişi yararlanıyor.
7.8 milyon kişi sosyal yardım alıyor
Son dönemde yaptığı yardımlarla gündeme gelen Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü'nün ise 2008 yılı içinde toplam 7 milyon 872 bin 871 kişiye yardım yaptığı görülüyor. İnternet sitesinde "Ekonomik ve sosyal bakımdan yoksunluk içinde bulunanlara katkıda bulunduğu" belirtilen müdürlüğün yaptığı yardımlar arasında gıda, yakacak, eğitim materyali, öğrenci barınma, özürlü ihtiyaç, şartlı nakit desteği de bulunuyor. Verilere göre, müdürlüğün yaptığı yakacak yardımları 2008 yılı için 2 milyon 84 bin 681 aileye verilmiş gözükürken aşevi yardımlarından 33 bin 412 kişi yararlanmış bulunuyor. Eğitim materyali yardımlarından ise 2 milyon öğrenci yararlanmış gözüküyor.
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü'nün dışında Vakıflar Genel Müdürlüğü de çeşitli yardımlarda bulunuyor. Vakıflar Genel Müdürlüğü yetim engellilere, yoksul öğrencilere maddi yardımda bulunurken imarethaneler üzerinden sıcak yemek ve kuru gıda yardımı da yapıyor. Sadece sıcak yemek ve kuru gıda yardımı alanların toplamı, 2008 yılı sonu itibariyle 150 bine ulaşmış durumda bulunuyor.
Dünya yardım yaptığını hissettirmiyor
Avrupa'da ya da ABD'de yaşayan herhangi bir vatandaşın Türkiye'deki sosyal yardım mantığını anlayabilmesine olanak yok. Avrupa'da genellikle belediyeler durum tespiti yapıyor, ihtiyacı olan aileleri belirliyor ve daha sonra sosyal güvenlik ya da aile bakanlığı gibi kurumlara bildiriyor.
Bu bakanlıklara ayırılan bütçelerden vatandaşların hesaplarına her ay ihtiyaçları olan miktarda yardım yatıyor. Örneğin fakirlik sınırında olan ailelere maaş bağlanıyor, çocuk başına yardım, eğitim yardımı, çocukların kitaplarının alınması gibi yardımlar yapılıyor. Çocuklar belirli bir yaşa gelene kadar yardımlar sürüyor. Bunun yanında kira yardımı var.
Burada da eğer ailenin geliri belirli bir sınırın altındaysa ve kirasını ödeyemediğini kanıtlayabiliyorsa devlet ya kira yardımı yapıyor ya da o ailenin sosyal konutlarda yaşamasını sağlıyor. Kira yadımı da her ay hesaba yatırılıyor. Ayrıca devletler işsizlik yardımı da yapıyor. AB hükümetleri, gayri safi yurt içi hasılarının yüzde 13 ila yüze 33'lük kısmını sosyal yardımlara harcıyor.
Referans