1940’lı YILLARDA ORDU OKULLARINDAN KESİTLER
II Dünya Savaşı’nın da yaşandığı ve aynı zamanda ülkemizde bir geçiş dönemi olan 1940’lı yıllarda Ordu ilimizin durumu hakkında günümüzde ortaya konmuş çalışmalar yok denecek kadar az.
Bu yüzden, 1940’lı yıllarda Ordu ilimizin genel vaziyetine dair dönemin kaynaklarında yer alan bilgiler ışığında değişik konu başlıkları adı altında yayınlayacağımız araştırma çok önemli ve tarıhe ışık tutacaktır.
Araştırma ve yazma ameliyesi sabır, özveri, bilgi ve yetenek ister.
Ordu ilinde sayıca az olan ve yeterlilik isteyen bu çalışmalar için "kafa patlatıp, dirsek çürüten" bu değerli arkadaşlarımızdan birisi de, Araştırmacı Yazar Sayın Adnan YILDIZ'dır
Araştırmacı Yazar Sayın Adnan YILDIZ tarafından hazırlanan bu yazı dizisini ilk kez Ordukent Gazetesi’nde siz değerli okurlarımızla paylaşacağız.
Umarım Ordu'da yaşayan İlgililer bu veriler ışığında gerekenleri yaparlar...
Nevzat AKATA
Yayıma Hazırlanan belgelerin o günkü Tarıh kesitinden birkaç örneğini yayınlıyoruz.
Sanırım içinde Babannelerimiz, Annanelerimiz,Babalarımız ve Dedelerimizin yanısıra bazılarımızda arkadaşlarını tanıyacaklar ve iyi bir nostalji yaşayacaklardır.
Sayın Adnan YILDIZ'a bir kez daha teşekkür ediyoruz..
1940’lı YILLARDA ORDU
(I. Bölüm)
EĞİTİM-ÖĞRETİM
Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren önemli atılımlar ve değişikliklerin gerçekleştirildiği alanlardan bir tanesi de eğitim ve öğretim alanında olmuştur. Bu gelişmelerden Ordu ili de nasibini almakla beraber 1940’lı yıllara kadar problemler tam olarak çözülebilmiş değildi.
İlde birçok okul bulunmasına rağmen sayıları yetersiz kalmaktaydı. En önemlisi 1947 yılına kadar bir liseye sahip olamamıştı. Ordu’da lise ilk defa 1947 yılında Ordu Özel Lisesi olarak kurulmuş daha sonra ise 1949 yılında Ordu Lisesi adıyla resmi liseye dönüştürülmüştür.
Ordu Milli Eğitim Müdürü Burhan Kanıt (1947)
1948 yılı itibariyle Ordu ilindeki okullar ve mevcutları şu şekildeydi.;
İlkokullar:
İl merkez: 5
Ünye merkez: :3
Fatsa merkez 2
Perşembe merkez: 2
Mesudiye merkez:1
Gölköy merkez:1
Köy ilkokulları: 137
Öğretmen adedi: 227
İl ve kaza merkezlerinde bulunan toplam 14 ilkokulun yanında bu tarihlerde 501 köyü bulunan Ordu’da toplam 137 köyde ilkokul bulunmaktaydı. 1949 yılında ise 30 ilkokul daha açılmıştır.
Ortaokullar
Ordu Ortaokulu: Ordu’da orta dereceli okul ilk defa 1860 tarihinde açılan Rüşdiye mektebi ile Güzelordu ilkokulunun bulunduğu binada başlamıştır. 1913 tarihine kadar devam etmiş, 1913 tarihinde Rüştiye teşkilatı kaldırılarak-Ordu İsmetpaşa okulunun bulunduğu binada- idadi mektebi açılmıştır. 1925 yılına kadar aynı binada aynı adla devam etmiştir. Lise teşkilatlarının kurulmasıyla 1925 de lise birinci devre, bir yıl sonra 1926 yılında Ordu ortaokulu adını almıştır.
1948 yılında Ordu Ortaokulunun öğrenci adedi: 450’dir. Ayrıca bu tarihlerde Ünye’de 120 mevcutlu, Fatsa’da ise bu yıl öğretime açılan bir ortaokul olmak üzere il genelinde toplam 3 adet ortaokul bulunmaktaydı.
Ordu Ortaokulu Öğretmenleri (1947)
Ordu Ortaokul binası (1948)
Sanat okulları
Ordu Erkek Sanat Okulu: Ordu Sanat Okulu 1946 yılında o zamanlar şehir itfaiye binası üstünde açılmıştır. Atölyeler ise şehrin başka bir bölümündeydi. 1948 yılında okulun öğrenci adedi 400 civarındadır.
1948 Yılı Ordu Erkek Sanat Okulu Öğretmenleri
1947 Ordu Sanat Okulu öğrencileri atölye çalışmasında
Akşam Kız Sanat Okulu
Ordu’da Akşam Kız Sanat Okulu 1945 yılında açılmıştır. İlk yıl 101 öğrenci kaydedilmiştir. Müfredatında birçok program olmasına rağmen öğretmen yetersizliğinden dolayı dikiş, nakış ve çamaşır dersleri verilmektedir.
1947 Yılı Akşam Kız Sanat Okulu öğrencilerinden bir grup.
Akşam Kız Sanat Okulu Müdiresi Mahmure İneroğlu (1947)
Kızlara yönelik bu okuldan başka 1927 yılında kapanan Ordu Kız Öğretmen Okulu’ndan yeri gelmişken kısaca bahsetmekte fayda vardır. Ordu’da Kız Öğretmen Okulu 1870 yılında açılmıştı. Kapanmadan bir önceki yıl olan 1926 yılında okulun öğrenci sayısı 500 civarındaydı. Okul gündüzlü ve yatılı olarak öğretim vermekte olup, Kars, Artvin, Zonguldak, İnebolu, Erzincan gibi yerlerden birçok öğrencisi bulunmaktaydı. Bu okulda o zamanlar ayrıca kadınlara yönelik biçki-dikiş kurslarının verildiği bir atölye de mevcuttu.
Lise
Ordu Lisesi
Girişte de belirtildiği üzere Ordu’da 1947 yılına kadar lise açılmamıştır. Bu ihtiyacı senelerce hissetmiş bulunan Ordulular; dönemin Milli Eğitim Bakanı Şemsettin Sirer’in Ordu’yu ziyaret etmesinden faydalanarak bu arzularını heyacanla kendilerine iletmişler ve hükümetin bu işe el atmasını istemişlerdir. Bakan Ordululara; “Evvela siz bir özel lise açınız kısa zamanda ona resmiyetini vermekte bizim vazifemiz olsun” demiştir.
Bakanın bu teminatının üzerine Ordulular kolları sıvamışlar ve önce “Özel Lise Açma Kurumu” adıyla bir cemiyet kurmuşlardır.
Hayırseverlerden toplanan 20.000 toplanarak ve kanuni formalitelerde tamamlanarak 18 Kasım 1947 yılında yapılan heyecanlı bir törenle bugün 19 Eylül İlköğretim Okulu olan binada Ordu Özel Lisesi adıyla faaliyete geçirilmiştir.
Ancak Ordulular resmi lise isteklerinin peşini bırakmaz ve büyük çabalar sonucunda Ordu Milletvekili şair Yusuf Ziya Ortaç’ında katıldığı bir törenle 26 Eylül 1949 tarihinde Ordu ili ilk resmi lisesine kavuşmuştur. Lise aynı zamanda bu tarihte Merkez İlköğretim Okulu eski binası olarak bilinen yere taşınmıştır. 1964 yılında ise şimdiki binasına taşınmıştır. Lisenin kuruluş aşamasında aynı zamanda gazeteci olan Ali Rıza Gürsoy’un yanı sıra yine Ordulu olan, kurucu Müdür olan M. Can Akbulut’un büyük katkıları olmuştur.
Ordu Lisesinin kurulmasında büyük emekleri geçen aynı zamanda Ordulu olan
Can AKBULUT (1948)
Ordu (özel) Lisesinin ilk binası (1948)
Ordu Lisesi Öğrencilerinden bir grup (1948)
Ordu Lisesi Öğretmenleri (1948)
O günlerden bugüne kadar Eğitim-Öğretim alanında eğitimden başka pek çaresi de olmayan Ordu ilinin verdiği mücadele devam etmektedir. Lise mücadelesinden sonra en büyük mücadele bu sefer Üniversite konusunda verilmiş, bugün o da kısmen başarılmıştır. Temennimiz; bugün ilimizde eğitim gören öğrencilerimizin okullarının hangi aşamalardan sonra buralara geldiğinin farkında olmaları ve eğitimden başka alternatiflerinin olmadığının farkına varmalarıdır.
(Gelecek bölümde buluşmak dileğiyle…)