Beygirleşmek

Beygirleşmek

Anlatacağımız olayın ve kahramanlarının günümüzle bir ilgisi yoktur. Yüzyıl öncesinde yaşanmıştır.

Servet-i Fünün dergisinin kurucusu Ahmed İhsan Tokgöz"ün (1868-1942), yirmibeş yıllık (1888-1914), anılarını kitaplaştırdığı(1930-1931), “Matbuat Hatıralarım” adlı eserinin 1993 yılında İletişim yayınlarından çıkan sadeleştirilmiş baskısının 87.sayfasında anlatılan olay aynen şu şekildedir;

“Afrika"nın güneyindeki Kap sömürgesinde Boer"ler (Bauer), İngilizlere karşı bağımsızlık savaşı açmıştı. İngiltere hükümet merkezinden 7 bin mil uzakta çetin bir çarpışmaya girişmek zorunda kalmıştı. Bu, onun için bütün sömürge siyasetinin ruhuydu; elindeki pek çok araçla kendi lehine müthiş bir propagandaya girişmişti. Bağımsızlığını arayan Boer"lerle onların aziz reisi Krüger dünyaya başkaldırıcı ve hain gösterilmişti. Bu siyaset propagandasına İstanbul çabuk inanmıştı. Çünkü Abdülhamid"in kıyıcı yönetiminden yanmış olan Türk aydınları, baskıcı padişahın İngiltere"ye karşı gösterdiği güvensizlikleri İngiltere"den yana eğilim için en doğru belirti saymışlardı. Türk aydınları adeta derin bir görüş bozukluğuna uğramıştı. Bu aldanışa ben de katılıyordum, bütün Edebiyat-ı Cedide ailesi de aynı kanıdaydı.

O zaman biz İngiltere"yi dünyanın en özgürlük sever, en insanlıklı yönetimi zannediyorduk. Zaten bu kanının etkisiyle 1908 inkılabında aydınların ruhunda derin bir İngiliz sevgisi vardı ve bu o kadar yüksekti ki, 1908 Temmuzunun 23"ünde İstanbul"da bulunmayan İngiltere elçisi Malet şehrimize döndüğü zaman, Sirkeci istasyonunu baştan başa doldurmuştuk; elçiyi candan ve gönülden alkışlıyorduk. Sonunda çoşkun gençler elçinin arabasını çeken atları söktüler, arabayı kendi kollarıyla çektilerdi! Bu bölümü yazmaktan amacım Meşrutiyetin ilanına kadar Türk aydınlarının siyasi eğilimini ve inanışını göstermektir. Bu İngiliz sevgisi yüzünden Boer savaşında hepimiz, bilmeden zavallı Boer"lere karşı ve İngilizlerden yana konuşuyorduk.”

Olay aynen böyle olmuş. Ne denilebilir ki, o zamanlarda İngiliz elçisinin gönüllü beygirleri olanlara.

Sadece deh diyelim…