KİVİ STRATEJİK YOL HARİTASI

Cengiz KESKİN

1. BİRLİKLERE ÜYELİK YASAL ZORUNLULUK HALİNE GETİRİLMELİDİR.

Öncelikle Birliklere Üyelik yasal zorunluluk haline getirilmelidir. Üreticilerin ürünlerinin yüzde doksan dokuzunu Birlik kanalıyla satmaları yasal zorunluluk olmalıdır. Bu konuda çalışma yapılırken diğer yandan da Üretici birlikleri, üreticileri bilgilendirerek üye sayılarını artırmalıdır.

2. "Karadeniz Kivi Üreticileri Birliği" Kurulmalıdır.

Artvin, Rize, Trabzon, Giresun ve Ordu Kivi Üretici Birlikleri, bir araya gelmeli ve Karadeniz Kivi Üreticileri Birliğini Kurmalıdır. Çünkü Türkiye kivi üretiminin yüzde elli ikisi bu bölgede üretilmektedir. Ardından, “Türkiye Kivi Üreticileri Birliği” Kurulmasına gidilmelidir.

3. "Doğu Karadeniz, Kivi Soğuk Hava Depoları" Kurulmalıdır.

Artvin, Rize, Trabzon, Giresun ve Ordu Kivi Üretici Birlikleri ortaklaşa beş ila on yıllık stratejik plan çalışması yapmalıdır. Hangi ilde 5 ila 10 yıllık süreçte kaç ton kapasiteli soğuk hava deposuna ihtiyaç olduğu tespit edilmelidir. Bu soğuk hava depoları "Atmosfer Kontrol Sistemli" olmalı ve her ilde yapılmalıdır. Bunun için illerin Valileri ve Siyasileri, Ticaret ve Sanayi Odaları, Esnaf Odaları, Ziraat Odaları, Belediyeler ve Organize Sanayi Müdürlükleri; Arazi, bina vb. olmak üzere o ilde ne varsa araştırılmalı, üretmeli, mutlak surette çalışmalarda gerekli yardım ve kolaylığı sağlamalıdır. Bu soğuk hava depoları aynı zamanda bölgesel ürün borsasının alt yapısını oluşturacak ve elektronik ağ ile soğuk hava depoları “Karadeniz Kivi Borsası” na bağlanacaktır.

Atmosfer kontrol sistemli Soğuk Hava Deposu Nedir?

Atmosfer kontrol sistemli soğuk hava deposunda Kivi uzun süre depolanabilmektedir. Oksijen kontrolü nedeniyle yüksek teknolojili makinelerle kontrol gerekmektedir. Atmosfer kontrollü depoda ürünlerin saklama sürelerinin soğuk hava depolarına göre yaklaşık 2 kata varan oranlarda arttığını belirtmek isterim. Ayrıca “Ürüne göre değişen özelliklerde saklama yapmak da mümkün. Tarımda bir iki ay fazladan saklama süresi bile büyük avantaj sağlar. Türkiye'de her yıl binlerce ton kivi ürünü, bir anda pazara çıkıyor ve bu da kivi fiyatının düşmesine neden oluyor. Hatta yanlış depolama yüzünden tüketilemeden çöpe gidiyor. Bundan ne üretici, ne pazarcı, ne de tüketici kazanıyor. Kivi üretmek için harcanan para ve emek de boşa gidiyor. Ayrıca kivide fire oranının yüzde 12-18 oranlarında olmasına neden oluyor.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı “Atmosfer kontrol sistemli Soğuk Hava Deposunu” destek kapsamına almalıdır. Bu depolama sistemi üreticinin önünü açacaktır. Böylece tüketicinin önüne yılın her ayında dalından yeni kopartılmış gibi kivi koyma imkânı sağlanacaktır. Buda üreticiye, Üretici Birliğine ve Kooperatife büyük kazançlar getirecektir.

Türkiye'de yapılacak tüm soğuk hava depolarının, atmosfer kontrol sistemiyle inşa edilmesinin, ekonomimize büyük getirileri olacaktır. Kaldı ki Soğutma sistemi olan bir depoya sonradan atmosfer kontrol sistemi de kurulabilmektedir. AB hibe programları ve DOKA ile diğer hibe projeleri takip edilerek koordineli bir çalışma yapılmalı ve bölgesel hareket edilerek, oksijen kontrolü nedeniyle yüksek teknolojili makinelerle kontrol edilmesi gereken "Atmosfer kontrol sistemli Soğuk Hava Depoları”inşa etmeliyiz.

Başta Ordu ilimizi temsil eden Bakan ve Milletvekillerimizin olmak üzere Doğu Karadeniz Milletvekillerinin iş bu konuda ilgili bakanlık ile gerekli görüşmelerde bulunup, Bakanlığın Atmosfer kontrol sistemlerini de destek kapsamına alması sağlanmalıdır.

3. "Karadeniz Kivi Borsası" Kurulmalıdır.

İşletme ve iktisat öğretileri doğrultusunda konu bilimsel olarak düşünülmelidir. Ordu ili Yalova’dan sonra Türkiye’de en fazla kivi üreten ildir. Ve halen elverişli kivi dikim alanları en iyi olan il özelliğini korumaktadır. Önümüzdeki en az üç yıl sonra Ordu Kivi üretiminde Yalova’yı geçecek durumdadır. Aroması ile dünyaca üne kavuşan Ordu Kivisi bu noktada "Karadeniz Kivi Borsa” nın Merkezi olmak durumundadır.

4. Birlik Kivi Markası oluşturulmalıdır.

5. Karadeniz Kivi Entegre Tesisi Kurulmalıdır.

Halen yüzde doksan dokuz sofralık kivi üretimi ve satışını yapmaktayız. Acil olarak Sofralık ve sanayilik olmak üzere kivi tasniflemesini yapan bir tasnif makinası ile ayrıma gidilmelidir. Dünyada yüzlerce farklı alanda kivi hammadde olarak kullanılmaktadır. Bütünleşmiş tesis ile Doğu Karadeniz Kivisinden sanayilik olanlar değerlendirilmelidir. Tesisin kurulacağı yer Ordu ili olmalıdır. Bu tesiste AR-GE çalışmaları yürütülmelidir. Yine bölgeye has yeni türler burada geliştirilmelidir. Ayrıca Pazar analizleri ve pazar payı artırımları inovasyon gibi çalışmalar burada yapılmalıdır. Birlikler bu tesisin kurucuları ve ortakları olmak durumundadır. Toplam kalite sistemine dayalı, profesyonel kadrolardan oluşmalıdır. Kuruluş Anonim şirket yapısında olmalı ve hisse kontrolleri çok iyi hukuki yapıda tutularak İMKB veya KOBİ borsalarında işlem görmelidir. Bölgenin Ticaret odaları ile belediyeler ve Esnaf odaları, il özel idareleri bu yapıda ortaklık içeresinde yer almaları doğru olanıdır. Kaldı ki AB Hibe projeleri ve çeşitli bakanlıkların hibeleri burada kullanılmalıdır.