DON Parası ne  oldu?                                                                                      

Karadeniz Bölgemizin önemli fındık üretici İllerimiz olan Ordu, Giresun, Samsun ve Trabzon’ da 03- 05 Nisan 2004 tarihlerinde don afeti yaşanmıştır.

            1977 yılında yürürlüğe giren 2090 sayılı  Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yardım Yapılması Hakkında Kanun kapsamında İlçede Kaymakamın Başkanlığında, Mal Müdürü, Tarım İlçe Müdürü, T.C. Ziraat Bankası A.Ş: Müdürü ve Ziraat Odası Başkanının oluşturduğu İlçe Hasar Tespit Komisyonu kararları İllere gönderilmiş İl’ de Vali veya görevlendireceği Yardımcısının Başkanlığında, Defterdar, Tarım İl Müdürü TC Ziraat Bankası A.Ş. Müdürü Ziraat Odası Başkanından oluşan komisyon, İlçe Hasar Tespit Komisyonu kararlarındaki talepleri değerlendirerek İl Hasar Tespit Komisyon Kararları şekline dönüştürerek Tarım Bakanlığına gönderilmiştir. Tespit edilen toplam zarar 633 milyon TL’ dır. 

            TESPİT EDİLEN TOPLAM DON HASAR ZARAR BEDELLERİ: 

Kaynak: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı 20.07.2005 tarih B.12.0.APK.0.07.211/4377 sayılı  soru önergesi cevabı.

            KANUN KAPSAMINDA YAPILAN HASAR ÖDEMELERİ: 

            2090 sayılı yasa gereği tüm tarımsal varlığı, zarar gören varlığa oranlaması sonucu zarar oranı % 40’ ın üzerinde olduğu tespit edilen ve bu zararlarını diğer gelirleri ile karşılayamayacak durumda olduğu belirlenen çiftçilere zarar miktarlarının % 70’ i oranında nakdi yardım yapılması Hasar Tespit Komisyonunca karar bağlanmıştır.

            2090 sayılı kanun gereğince yapılacak yardım ve harcamaların karşılanması amacıyla, Tarım Bakanlığının bütçesinin % 10’ dan oluşan fonun, 2001 yılında çıkartılan 4629 sayılı Bazı Fonların Tasfiyesi Hakkında Kanun kapsamında yürürlükten kaldırılması, afet ödemelerini tarım ve Köyişleri Bakanlığı Bütçesinin Afet Tertibine konulan ödenekle sınırlandırılmıştır.

            Tarım Bakanlığına aktarılan ödeneğin yetersiz olması nedeniyle hasar ödemeleri bütçe imkanları çerçevesinde toplam bedelin 2004 yılında % 15, 2007 yılında % 15, 2008 yılında % 7 ve 2009 yılında % 7’ lik dilimler halinde olmak üzere % 44’ ü ödenmiştir.    

   2004 YILI DON AFETİ İLLER BAZINDA ÖDEME DURUM CETVELİ 

Kaynak: Tarım Bakanlığı 

            DON AFET ÖDEMELERİ NE ZAMAN ÖDENECEKTİR SORULARIN CEVAPLARI:

            2004 yılında meydana gelen don hasar bedellerinin tamamının 6 yıldır ödenmemesi nedeniyle konu bölge milletvekilleri aracılığıyla 2004 yılından itibaren defalarca sözlü ve yazılı soru önergeleri şeklinde Tarım Bakanlığından sorulmuştur. Don afetinin yaşandığı dönemde Tarım Bakanlığı görevini yürüten Sn. Sami GÜÇLÜ ve sonrasında göreve gelen ve halen aynı görevi yürüten Tarım Bakanı Sn. M. Mehdi EKER’ in önergelere verdikleri cevap; ödenmeyen kısmın bütçeye ödenek aktarılması durumunda tamamının ödeneceği şeklinde olmuştur.

            Tarım Bakanlığının 20 Temmuz 2005 tarihli yazılı soru önergesine “Bütçeye ödenek aktarılması halinde geriye kalan miktarın ödemesi yapılacaktır.” 18 Mayıs 2008 tarihli soru önergesine “Belirlenen toplam rakam üzerinden, her bütçe yılı Maliye Bakanlığından talep edilen ödeneğin aktarıldığı ölçüde ödemeler yapılmıştır”, 12 Şubat 2008 TBMM 63. birleşimde Tarım Bakanı Sn. M. Mehdi EKER sözlü soru önergesine “2008 yılı bütçesinde bu konuyla ilgili ödenek teklifinde bulunuldu ve bu dönemde eğer ödenek temin edildiği takdirde kalan paralarda ödenecektir” cevapları TBMM çatısı altında verilmiştir.

            Tarım Bakanlığı don hasar ödemelerinin yüzdelik dilimler halinde ödenmesinin nedeni olarak bütçeye konulan ödeneğin yetersiz olmasını belirtmiş, ödenek aktarıldığı  takdirde kalan kısmın tamamının ödeneceğine de  vurgu yapmıştır.   

            2009 YILI MERKEZİ  YÖNETİM BÜTÇE KANUNU KAPSAMINDA FINDIK ÜRETİCİLERİNİN DON HASAR ÖDEMELERİNDE KALAN % 56’  LIK KISMI ÖDENMESİ DURDURULMUŞTUR: 

            2004 ile 2008 yılları  arasında bütçe imkanlarında yüzdelik dilimler halinde yapılan hasar ödemeleri 2009 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’na eklenen bir maddeyle 2009 yılında % 7’ lik bir kısmın ödemesi yapılarak kalan % 56’ lık kısma isabet eden 161 milyon TL’ nın ödemesi durdurulmuştur.

            2009 yılı  Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun Bazı Ödeneklerin Kullanılmasına ve Harcanmasına İlişkin Esasları İçeren E- Cetvelinin 45. maddesinde “20.06.1977 tarihli ve 2090 sayılı Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Kanun kapsamında 2004 yılında meydana gelen tabii afetler nedeniyle çiftçilere yapılacak yardım, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı bütçesinin 17.01.00.62-10.9.9.00-1-05.4 tertibinde yer alan ödenekle sınırlıdır. Mevcut ödenekle yapılan yardım tutarlarından sonra başkaca bir ödeme yapılmaz. Söz konusu ödemelerin yapılmasına müteakiben bu kapsamdaki yardımlara ilişkin işlemler tamamlanmış sayılır ve bu yardıma ilişkin başkaca talepte bulunulamaz.” Hükmü konulmasıyla 2009 yılında ödenen % 7’ lik dilimle başka bir ödemenin önü kesilmiş, bu kapsamdaki işlemler tamamlanmış sayıldığı gibi bu yardıma ilişkin başkaca talepte bulunulamaz ifadesiyle geri kalan toplam 135 bin üreticinin 161 milyon TL % 56’ lık dilimin ödenmesinin önü kapatılmıştır.

            Yürürlükte olan 2090 Sayılı  Kanuna dayanılarak üreticilere verilen bir hak başka bir kanun maddesiyle engellenmek istenmiştir. Bu hukuksuzluktur. Defalarca geri kalan kısmının ödeneceğini ifade eden Tarım Bakanlığının bu uygulamaya karşı hareketsiz kalması da çelişkidir.

            Fındık üreticilerinin kanunen verilen haklarının gaspı niteliğindeki bu kanun maddesinin yüzlerce maddenin içine saklanarak çıkartılmış olması bu uygulamanın ne kadar adaletten yoksun olduğunun da bir göstergesidir. 

            KAMUOYU TARIM BAKANLIĞINDAN KONUYA AÇIKLIK GETİRMESİNİ BEKLEMEKTEDİR: 

            Yürürlükte olan 2090 sayılı yasanın ve 2004 yılında yürürlükte olan yönetmelik ile 2006 yılında yürürlüğe giren yasanın yeni yönetmeliğinde İl Hasar Tespit Komisyonlarınca ödemesi karara bağlanan ödemelerin bir kısmının ödenmemesine yönelik bir madde yoktur.

            Hasar bedellerinin tespitinde ve icmallerin oluşmasında yürürlükte olan 1977 tarihli yönetmelikte yer alan “Devlet Yardımlarının Durdurulması ve Geri Alınması” maddesinde ve 2006 yılında yürürlüğe giren yeni yönetmeliğin “Nakdi Yardımın Durdurulması ve Geri Alınması” maddesinde Hasar Tespit Komisyonlarınca çiftçiye haksız ödeme yapıldığının tespiti halinde ve devlet yardımlarının amacına uygun şekilde kullanılmadığının anlaşılması durumunda hasar ödemesinin durdurulması ve geri alınması ön görülmektedir. Bunu dışında gerek 2090 sayılı Yasada gerekse yürürlükteki yönetmelikte hasar ödemelerinin durdurulmasını ön gören tek bir madde yoktur.

            2004 YILI DON HASAR ÖDEMELERİ DURDURULURKEN 2010 YILINDA OLAN DON HASAR BEDELLERİ  YIL İÇİNDE TEK SEFERDE TAMAMI ÖDENMİŞTİR: 

            2009 Bütçe Kanunu içerisine sıkıştırılan bir yasa maddesi ile 2004 yılından kalan Don Hasar Bedellerinin ödemesi durdurulurken 2010 yılında diğer Bölge ve İllerde olan Don Hasar Bedellerinin ödenmesi için 22 Mayıs 2010 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan ve yürürlüğe giren 2010 / 418 karar sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile dekara 150 TL ödeme kararı alınmış, Bu karar aynı yıl içerisinde Maliye Bakanlığından aktarılan ödenekle 2010 yılı Don Hasar Bedelleri tek seferde üreticilere ödenmiştir. 2010 yılında Hasar Ödeme Bedelleri kapsamında 138 milyon TL ödeme yapılmıştır.

            2010 yılında Afete maruz kalan üreticilerimize Afet Bedellerinin tek seferde ödenmesini doğru bir uygulama olarak görüyor ve Hükümetimizi de bu kararından dolayı kutluyoruz. Asıl olan bu uygulamadır; hasarın olduğu yıl içerisinde defaten tek seferde ödenmesidir.

            Ancak, fındık  üreticileri ve bölge insanları  olarak anlamakta zorluk çektiğimiz;  Afet Ödemelerindeki ayrımdır. Bir taraftan Don Hasar ödemeleri aynı yıl içinde tek seferde ödenirken, 2004 yılından kalan Don Hasar bedellerinin 6 yıldır parça parça % 44’ nün ödenmiş olması daha da önemlisi geri kalan kısmın ödenmemesine yönelik bir kanun maddesinin yürürlüğe konulmuş olmasıdır.     

            BÖLGE MİLLETVEKİLLERİ  KONUYU SAHİPLENMELİDİR: 

            2009 Yılı Aralık ayı içinde konu Bölge Milletvekillerimize ve özellikle Grup Başkan Vekilleri olan Samsun Milletvekili Sn. Suat KILIÇ ve Giresun Milletvekili Sn Nurettin CANİKLİ’ ye aktarılmış, kanuni dayanaktan yoksun bu uygulamanın kaldırılarak geri kalan don hasar bedelleri ödemelerinin bütçe imkanlarında ödenebilmesi için 2010 yılı bütçesine ödenek konulmasının sağlanması kendilerinden talep edilmiştir.

            Ancak 2010 yılı içerisinde 2004 yılından kalan Don Hasar Bedelleri ile ilgili bir ödeme yapılmadığı  gibi Tarım Bakanlığının bu günlerde görüşülen 2011 Bütçesi incelendiğinde afet ödemeleri için 10 milyon TL gibi yetersiz bir ödeneğin konulması, Bölge Milletvekillerimizin konuyu yeterince sahiplenmediğini göstergesidir.

            Burada bir şahsın sınırlı bir grubun ya da bir firmanın hak mağduriyeti söz konusu değildir, 4 İlde 135 bin fındık üreticinin mağduriyeti söz konusudur. Bölge milletvekillerimizden temsil ettiği bölge insanının sorumluluğunu üstlerine alarak, bu haksız uygulamayı ortadan kaldırmalarını beklemekteyiz. Fındık üreticilerinin haklarının iadesini 2011 yılı Bütçesine 2004 yılı Don Hasar Bedellerinin ödenmesine yönelik olarak 160 milyon TL ödenek konularak sağlanmalıdır.