Son yıllarda Ordu tarihi ve Eskipazar’daki tarihi kalıntılarla ilgili çok güzel gelişmeler oluyor. Bu konuda duyarlı insanlarımızın yıllardır dillendirdikleri Orta Karadeniz Bölgesini Türkleştiren Hacı Emiroğulları’ndan kalma “Bayram Bey Camii” ve çevresiyle ilgili tapu tescilinin yapılması ve sonra da “ata yadigârı” bu kalıntılara sahip çıkılması isteği, İl Kültür Müdürlüğümüzün çabaları ile sonuç vermeye başladı.

 

Bu olumlu gelişmeler, İl Kültür Müdürü Erkan Gülderen'in Eskipazar camisinin restorasyon işlemlerini başlatabilmek için buranın vakıf olup-olmadığına yönelik ''bir kayıta ulaşabilir miyiz'' yönünde yaklaşık iki yıl önce Osmanlı Arşivleri Uzmanı hemşerimiz Adnan Yıldız’dan yardım istemesiyle başladı.

 

Adnan Yıldız, arşivlerde uzun taramaların sonunda 22.Z. 1135 (Hicrî) / 23.09.1723( Miladi) tarihli ve Osmanlı Arşivlerinde, Dosya No: 249 Gömlek No:12415 Fon Kodu: C.EV ve Yine 27.S. 1128 Hicrî/ 21.02.1716 Miladi ve Dosya No: 69 Gömlek No: 7430 Fon Kodu: İE. EV. olarak Osmanlı Arşivlerinde kayıtlı bir başka belgeyi buldu. Bu belgelerde Eskipazar’da bulunan Bayram Bey Camii'nin vakıf olduğuna dair bilgiler bulunmaktaydı.

 

Osmanlı Arşivleri Uzmanı Adnan Yıldız, bu belgeleri İl Kültür Müdürlüğü’ne ulaştırdı.

İl Kültür Müdürlüğü, bu bölgelerle vakıflara müracaat etti.

Vakıflar Bölge Müdürlüğü de bu belgelere dayanarak Eskipazar Köyü tapusuna dahil olan “Bayram Bey Camii” ile çevresindeki Parsel no: 112 ve yüz ölçümü 14.823 m2’lik (yaklaşık 15 dönüm) araziyi köyün tapusundan alarak vakıflara geçirdi.

 

Yani cami ve 15 dönümlük yakın çevresinin vakıf eseri olduğu tescillendi.

Daha önemlisi Hacı Emiroğulları Beyliği’nin kurucusu Bayram Bey’in adı da tescillendi.

 

Bu durum çok önemlidir. Çünkü artık buranın asıl sahibi ortaya çıkmıştır.

Bu tarihi caminin restorasyonu konusunda bir engel de kalmamıştır.

 

Değerli hemşerimiz Osmanlı Arşivleri Uzmanı Adnan Yıldız’a ne kadar teşekkür etsek azdır. Çünkü Osmanlı Arşivlerindeki belgelerin bulunup çıkarılması ve günümüz Türkçesine çevrilmesi, günleri ve hatta ayları alacak bir çalışmayı gerektirmektedir.

 

Ben, bu tür insanlarımız oldukça Eskipazar’daki cami ve diğer kalıntıların artık sahipsiz olmadıklarından eminim. Emeği geçen herkese bir kez daha teşekkür ediyorum. Ama buraya Hacı Emir Bey’in veya Bayram Bey’in heykelini dikecek bir Ordulu varlıklı babayiğidi yine de arayacağım.

 

Eskipazar’daki Caminin varlığı ve yaşatılması için yöredeki en eski vakfın kurulduğu 1455 tarihli Osmanlı Tahrir Defterlerinde ve daha sonraki yüzyıllarda düzenlenen Avarız Defterlerinde de açıkça belirtilmektedir. 1642/43 yılına ait yöreyle ilgili Avarız Defterinde, söz konusu caminin ilk onarımının o yıllardaki çevre köylerden toplanan 20’den fazla ustanın çalıştırılmasıyla yapıldığı, Bucak ve Karakarlı köylerinin bu caminin bakım, onarım ve ihtiyaçlarının karşılanmasından sorumlu oldukları, bu sorumlulukları karşılığında her iki köyün de vergiden muaf tutuldukları açıklanmaktadır. Aynı cami, 1782–83 yılında da ( Hicri 1197) o zaman Ordu Kazası’nın bağlı olduğu Karahisar-ı Şarki Mutasarrıflığı’nca da onarılmıştır. Mutasarrıf Battal Hüseyin Paşa camiyi onartarak bir de kitabe yazdırmıştır.

Kısacası Osmanlı, bu toprakları kendilerine kazandıran Hacı Emiroğulları’nın bu kutsal yadigârını o zamanki imkânlara rağmen yüzlerce yıl yaşatmıştır.

 

Bu caminin ve çevresindeki diğer kalıntıların yaşatılması için şimdi sıra Kültür Bakanlığı’mızdadır. İl Kültür Müdürümüz Sayın Erkan Gülderen’in bu konulardaki hassasiyetlerini biliyoruz. Zaten bu konuya duyarlı oldukları için de bu güzel sonuçlar ortaya çıkmıştır. Artık, Kültür Bakanlığı’nın “vakıf malı olmadığı için yatırım yapılamaz” bahanesi ortadan kalkmıştır.

 

Sevgili Erkan Gülderen, Kültür Bakanlığınca uzun çalışmalarınız sonucu projesinin tamamlandığını bildiğim şu Süleyman Bey heykelinin dikileceği günü merakla bekliyorum.