CUMHURİYET'İN MANŞETİNDE GÜZEL ORDU

Adnan YILDIZ

Bilal Köyden tarafından 20 Temmuz 1927'de yayımlanmaya başlayan Güzelordu gazetesi yerel basın tarihi içerisinde ayrıcalıklı bir yere sahiptir (Bkz, İ. Dizman, Türkiye'nin İlk Köy Gazetesi, 1999). Güzelordu'yu farklı yapan "Köyde çıkan ilk gazete" olmasından öte el yapımı bir matbaada bir müddet basılmış olmasıdır. Nitekim gazetenin

İlgi çeken yönü de hep bu niteliği olmuştur. Bilal Köyden'i böyle bir çabaya daha doğrusu icada iten neden ise gazeteciliğe olan bağımlılığıdır.

Kolay değildi. Tam tamına 55 sayı dolu dolu çıkardığı gazetesini harf devrimi sonrasında yeni matbaa alacak para bulamadığından tatil etmişti. İşte Bilal Köyden'in gazetecilik aşkı da bu aşamada bir sınava tabi olmuştu. Tek çaresi tahtadan matbaa yapmaktı. Ve sonucunda başarmıştı. Uzunisa köyünde kurduğu o matbaada 25 Mart 1929 tarihinden itibaren Güzelordu gazetesi yeni (Latin) harfleriyle 4 sene 9 ay boyunca basılmıştı.

Güzelordu'nun bu şekilde bir matbaada basılması ise büyük yankı uyandırmıştı. Matbaa aynı zamanda bir ziyaretgaha dönüşmüş ve çok sayıda insan tarafından ziyaret edilmişti. Bu ziyaretçilerden biri olan dönemin Ordu Valisi Ali Kemal Aksüt Güzelordu'nun ziyaret defterine şunları yazmıştır.

"Beni derin bir merak sarmıştı.

Güzelordu nerede nasıl basılıyordu? Merağımı izale (gidermek) için vesile zuhurun muntazırdım (bir neden bekliyordum).Nahiye teşkili hakkındaki tetkikat dolayısıyla Bilal Bey'in Uzunisa denilen köyüne geldim. Gözüme ilk çarpan şey gençliğimin birkaç senesini işgal etmiş olan gazeteciliğin hoş manzarası oldu. Lakin hayret: Her hafta bir çok fikirlere tercüman olan küçük gazete nerede basılıyordu!

Türk zekasının hakikaten bir numunei nefisesi olan ve mutlaka yirminci asır insanlarını hep hayrete düşürecek mahiyette bulunan mütevazi bir tezgahcık!

Sahibini ve saninini (yardımcısını) takdir ve tebrik ettim. Bu gayret ve fedakarlığı berdevam oldukça Bilal Bey berhurdar olsun.

2 Şubat 1930

Ordu Valisi Ali Kemali"

Daha sonraki yıllarda da matbaaya ziyaretler eksilmemiştir. Mesela Ordu milletvekili Şevket Akyazı da 4 Eylül 1933 tarihinde bu matbaayı ziyaret etmiştir.

Güzelordu'nun tahta matbaası sadece Ordu'da değil duyulduğu her yerde ilgi odağı oluyordu. Bu yüzden 19 Şubat 1930 tarihli Cumhuriyet gazetesi de Güzelordu'yu ve matbaasını manşetten vermiştir.

İlk defa burada gün yüzüne çıkardığımız Cumhuriyet gazetesinde yer alan Güzelordu matbaasının haberi ve görüntüsü şu şekildedir.

"Gazetecilik

750 Kuruşa çıkan bir makine.

Güzel Ordunun sahibi gazetesini kendi yaptığı makine ile basıyor.

İstiklal harbinde yokluk içinde harikalar yaratan Türk'ün matbuat sahasında şayanı dikkat bir muvaffakiyetine şahit olduk. Ordu vilayetinin Uzunisa köyünde Mehmet Bilal Bey tarafından Güzel Ordu namı ile haftalık bir gazete neşredilmektedir. Bu gazete yine bizzat Bilal Beyin yapmış olduğu bir makinede basılmaktadır. Bilal Bey gazetesini neşretmek için lazım gelen maddi vesaitten mahrum olduğu halde asla meyus olmamış ve 42 gün çalışarak bir makine yapmıştır. Bilal Beyin yaptığı makine pek iptidai bir alet olmakla beraber ihtiyacını temine kifayet etmiş ve gazetesini basmağa muvaffak olmuştur. Bunun şayanı dikkat olan bir ciheti de gazetenin bir köyde intişar etmesidir. Güzel Ordu memleketimizde köyde çıkan ilk gazetedir. Bilal Beyin yaptığı makine iki metre uzunluğunda ve bir buçuk yüksekliğindedir. Sıkleti 35 kilodur. Sayfa yalağı iki demir yay üzerinde hareket etmekte dişliler karyola çubukları gibi bükülüp çivilenmektedir. 750 kuruşa mal olan bu makine saatte 140 nüsha basabilmektedir.

Bilal Beyi takdir ve tebrik ederiz."

Ne mutlu Ordu basınına ki böyle bir geçmişe sahip. Günümüzde ilk Açık Hava Müzesinin kurulmuş olması da bu geçmişi taçlandırmıştır.

Bizce19 Şubat 1930 tarihli Cumhuriyet gazetesinin manşeti de bir çerçeve içerisinde bu müzeye yakışacaktır.

Talep olursa elimizde hazır.