KARADENİZ BÖLGESİ’NDE “KURT AĞZI BAĞLAMA”

     Prof. Dr. Necati DEMİR

     Kurt Ağzı Bağlama İnancı, Türkiye’nin hemen her bölgesinde

     karşımıza çıkmaktadır. Kurt ağzı bağlama geleneği yakın zamana kadar

     köylerimizde çok yaygındı. Yaşı ellinin üzerinde olan herkes bunu iyi bilir.

     Her bölgede farklı veya benzer bir uygulama ile karşımıza çıkan kurt

     ağzı  bağlama konusunda yeterli araştırma yapılmamıştır.

     Kurt ağzı bağlama, hayvan/lar dağda veya yaylada kaybolduğunda,

     kurdun bu hayvanı parçalamaması ve bulunup gelmesi için inanç gereği bu

     işi bilen ve okuyan kişiye yaptırılan bir tür uygulamadır.

     Orta Asya Türklüğünde de aynı inanç olduğuna göre bu uygulama eski

     bir Türk kültürü unsurudur.

     Kırsal kesimde yerleşik olan köylüler, özellikle hayvancılıkla

     uğraşmaktadır. Davarlarını hastalıklara, hırsızlara, yırtıcı hayvanlara karşı

     korumak için bazı önlemler alırlar. Hastalık için veterinere başvurulur ve ilaç

     alınır. Hırsızlara karşı köpek beslenir, kapılar kilitlenir. Kurtlara karşı önlem

     almak oldukça zordur. Çünkü hayvan sürüleri yaylalarda çok geniş bir alana

     serpilerek otlamaktadırlar. Çoban köpekleri, bunca geniş alanı koruyamadığı

     gibi, bazen de kurtlara güçleri yetmemektedir.

     Öyle görünüyor ki insanlar güçlerini aşan kurt sorununa binlerce yıl

     önce çözümler aramışlar. Sonunda kurtların ağzını bağlamada karar

     kılmışlar. Kurtların ağzı bağlanacak ama nasıl? Manevî bir güçten yardım

     beklemekten başka çözüm de bulamazlar. (bulamamışlar.) Koşmuşlar derin

     hocaların, dedelerin yanına. Kimileri muska yazmış, kimileri bıçağın ağzını

     kapatarak kurtların ağzını kapattığını düşünmüş.

     “Kurtta, Azrail tüyü var.” denir ve gören kişi ve hayvanı korku sarar.

     Sürüye kurt girmemesi için de kurt ağzı bağlattırılmakta, dua edilerek düğüm

     atılan ip hayvana takılmaktadır. Ancak yine de sürünün belli bir kısmı

     kurdun rızkı olarak ayrılmaktadır. Kurt ağzını bağlayan hoca dahi: “Tanrı

     kurdun rızkını ayırmış.” diyerek bağlar. “Zaten yaratılışta da Allah tüm

     varlıkların hakkını ayırmış, kurdun hakkını ise unutmuş. Kurt, Allah’a ben

     nereden geçimimi sağlayacağım diye sorunca; Allah, sen de kullarımdan

     geçimini sağlayacaksın, demiş ve kurdu yörüklerin peşine takmış. O günden

     beri kurda ne zaman yaylaya çıkacaksın diye sorduklarında kurt, yörük

     emmilerime bağlı diye cevaplarmış.”

     İran Türkmenlerinde ve Kaşkay Türklerinde kurt ağzı bağlama inanç ve

     uygulaması  yaşamaktadır. Kaşkay Türklerinde ihlâs, kulabbinrasi,

     kulabbinfelak sureleri okunur ve her okunuşta çakı bıçağına üflenir. Çakının

     ağzı  bağlanır (çakı bıçağı kapatılır.) “Bu bıçak ile birlikte kurdun da ağzı

     bağlandı.”  denilir.

     Kurban S. Badahşan’dan alınan bilgiye göre de İran Türkmenleri kurdun

     ağzını  bağlamak için bildiği duaları okur, bıçağa üfler ve bu bıçağı toprağa

     saplar. Böylece kırda kalmış koyun, eşek ve diğer evcil hayvanlar korunmuş

     olur. Kurt onlara zarar verememiş olur. Ayrıca İran Türkmenlerinden “kurdu

     anarsan kurtla karşılaşırsın” inancı vardır.

     Karaçay ve Malkarların Kurt Ağzı Bağlama Duası vardır. Karaçay-

     Malkarlılar Totur’dan yardım dilerler. Gece ağıldaki koyunlara kurtların

     saldırmaması için, Karaçay-Malkarlılar önce ellerine bir balta alarak üç kere

     “börü avzu baylayık” (kurt ağzı bağlayalım) derler. Sonra baltaya üç kere

     tükürüp, şu duayı okuduktan sonra baltayı bir ağaç kütüğüne saplarlar:

     Callısa, kanlısa Kurtsun, düşmansın

     Avzung kuruşsun Ağzın felç olsun

     Tişlerin birbirine kirişsin Dişlerin birbirine kenetlensin

     Aştotur amin desin Aştotur amin desin

     Apsatı  kabıl etsin Apsatı kabul etsin

     Karadeniz Bölgesi’nde “kurt ağzı  bağlama” uygulaması:

     Bu bölgede, hayvanlar dağda kaybolduğu zaman kurt ağzı bağlanır.

     Kurtların ağzı dua, muska veya bıçak ile bağlanmaktadır.

     Köy sakinlerinden birinin hayvan/ları (inek, koyun, eşek, tosun, vs.)

     akşam olmasına rağmen eve dönmemişse, yani “yitik” ise, gece boyu

     bulunamayacağı kesin ise, köyün belli (bu konuda yetkin, kendini

     kanıtlamış) kişilerine gidilir.

     Hayvanı  kaybolan kişi, ağzı dualı veya yaşlı birine giderek “Kurdun

     ağzını  bağlaması”nı ister. Yaşlı kişi eline bir ip alarak, “Kulhuvallahü Ahad

     ve Elham, Vessemcu” dualarını okur. Her okuyuşta ipliğe bir düğüm atar.

     Üç düğüm olunca “Ben şu dağdan, şuraya kadar bir sınır çizdim. Bu arada

     senin hayvanına bir şey olmaz, kurt da yemez.” der ve “Eğer sabah senin

     hayvan bulunup gelirse düğümleri çöz, yoksa günaha gireriz.” der. İp evin

     bir köşesine bağlanır ve hayvanın bulunmasına kadar çözülmez.

     Bir başka uygulama da muska yazılmasıdır. Bir kâğıda dualar

     yazılmakta, kâğıt kapatılmakta, dua okunarak muska iple sarılmaktadır.

     Galiba ipin muska kâğıdına sarılması ile kurdun ağzı arasında bağlantı

     kurulmaktadır.

     Diğer bir yol ise bıçak ağzı kapatmaktır. Yaşlı kişi, ayet / dua

     okuyarak açılır kapanır bir çakı bıçağının ağzını kapatır, iple bağlar.

     Koyunlar dağda kaldığı zaman: “Şu dağdan şu dağa kurt ağzı bağlayalım.”

     denir.

     İnanca göre o bıçak açılmadığı sürece kurt o hayvanı yiyemez. Sabah

     olunca bıçağın ağzı açılır. Sabah olduğunda bıçağın ağzını  kapalı tutmakgünahtır.

     http://www.necatidemir.net/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=58