Mükelleflerin vergi ile ilgili konulan mevzuata uyup uymadıklarını tespit etmek için vergi idaresinin yaptığı denetimlerden biriside özel yoklama görevlileri aracılığı ile işyerlerinin yerinde kontrol edilmesidir. Yapılan bu denetimlerin öncelikli hedefi, sağlıklı ve düzenli bir belge düzeninin yerleştirilmesidir. İkincil hedef ise mükelleflerde vergi bilinci oluşturmaktır.

   Yapılan bu denetimlerde sıklıkla ceza uygulanarak tenkit edilen hususlar aşağıda kısaca açıklanmıştır. Belirttiğimiz hususlara uymayan mükelleflere usulsüzlük cezaları kesilmekte ve ayrıca bu hususlara uymamayı süreklilik haline getiren mükellefler hakkında detaylı vergi incelemesine başlanabilmektedir. Mükelleflerin cezai yaptırımlar ile karşılaşmaması için aşağıda açıklanan hususlara dikkat etmelerini öneriyoruz.  

• Yapıla denetimlerde ilk  olarak vergi levhasının kontrolü yapılır. Vergi levhasının usulüne uygun olarak tasdik edilip edilmediği kontrol edilir. Vergi Levhası; İşletmelerin merkez ve şubelerine, taşıtlara, kat ve reyonlara görünür bir şekilde asılmalı ve  17.5x 25 ebadında (taşıtlarda 8x12 ebadında) olmalıdır.
• “Fiyatlarımıza KDV dahildir” ibresini  taşıyan  levhanın işyerinde asılı olup olmadığı kontrol edilir. 22 Seri Nolu KDV Gen Tebliği ile düzenlenen bu levha; Gerçek usulde Katma Değer Vergisi mükellefi olan, Perakende mal satışı ile hizmet ifa eden mükellefler tarafından işyerlerine asılacaktır. Levha müşterilerin görebileceği bir yere asılacak ve varsa vitrinler ile katlara da asılmalıdır.
• İşyerinde  ödeme kaydedici cihaz levhasının kontrolü  yapılır. ÖKC levhası, cihazın üzerine veya müşterilerin devamlı surette görebileceği bir yere asılmalıdır.
• İşyerinde kullanılan ÖKC (Ödeme kaydedici cihaz) kullanan mükelleflerin, cihaz kullanmak suretiyle satış yaptıkları her bir iş gününün sonunda “Z” Raporu alma, saklama ve istendiğinde denetim elemanlarına ibraz edilmelidir. ( Ödeme kaydedici cihaz kullanan mükellefler,”Z” Raporlarının aslı herhangi bir nedenle iş yerinde olmadığı takdirde, bunun yerine o anda cihazın üzerinde veya iş yerinde bulunan, kayıt rulosundaki 2. nüshasının denetim elemanlarına ibraz edebileceklerdir)
• Ödeme kaydedici cihazların (ÖKC) belirlenen şekil ve şartlarda çalışıp çalışmadığı: a)Satış fişlerinin silik, okunaksız olup olmadığı b)Yazarkasa rulolarının belirtilen standartları taşıyıp taşımadığı hususlarına ilişkin kontrol yapılır. Okunaksız ve silik fişler hiç düzenlenmemiş sayılır.
• Satış yapılmayan günlere ilişkin olarak Z Raporu alınmasına gerek yoktur.
• Belgesiz yapılan satışların tespit edilmesi halinde hem alıcı hem satıcıya ceza uygulanır.
• Kullanılmakta olan belgelerden  en son kullanılmış olanın iş yerinde  kalan nüshasının arkası tarih konularak  imzalanır. Bu imzalamanın amacı daha sonra yapılacak denetimlerde bu imzalanan belgeden sonra belge düzenlenip düzenlenmediğinin kontrol edilir.
• Çalışan işçiler ile ilgili tespitler yapılabilir. Bu tespit ile işçilere ait stopaj gelir vergisinin eksiksiz yatırılıp yatırılmadığı araştırılır.
• İşyerinin kira olması durumunda, kira ödemesi ile ilgili tespit ve beyanlar alınabilir. Bu beyanlar işyeri sahibinin beyanı ile karşılaştırılır.