ASİMETRİK  SAVAŞ

Doç.Dr. Birol Ertan

Siyaset Bilimci

Asimetrik Savaş, son yıllarda gündemimize hızla girmiş, ancak birçoğumuzca tam olarak anlaşılamayan kavramlardan birisidir. Özellikle Türk Genelkurmay Başkanlığı"nın yaptığı basın toplantılarında bu kavramın sıkça vurgulandığını görmekteyiz. Bu yazımda, çoğu kimsenin kullandığı, ancak birçoklarımızca ne olduğu tam olarak anlaşılmayan Asimetrik Savaş kavramını, önemli bir kitaptan örnekler vererek açıklamaya çalışacağım.

Öncelikle belirtelim ki, asimetrik savaşın karşıtı olarak kullanılan kavram “simetrik savaş” olup orduların yaptığı klasik savaşları anlatmaktadır. Bu anlamda, asimetrik savaş, klasik olmayan savaş yöntemlerini ve özellikle de düzenli olmayan ve psikolojik savaşı anlatmak için kulanılmaktadır.

Eskiden bütün yollar Roma"ya çıkardı. Bugün ise bütün yolların Pentagon"a çıktığını görüyoruz. Bu nedenle, asimetrik savaş kavramının kaynağı konusunda bir Pentagon ulusal güvenlik danışmanının çarpıcı fikirlerinden yararlanmak istiyorum.

Asimetrik savaş ya da yeni güvenlik stratejilerinin her alanıyla ilgilenen okurlara, ABD ulusal güvenlik danışmanı Thomas P. M. Barnett"in “Pentagon"un Yeni Haritası” (1001 Kitap, İstanbul, 2004) isimli kitabını okumalarını öneriyorum. Barnett"e göre, Soğuk Savaş sona erdi ve dünya değişti, ancak bu değişim Pentagon"un istediği biçimde olmadı. Bu nedenle, ABD, dünyanın bütün bölgelerinde her an patlayabilecek yeni meydan okumalara hazırlıksızdır ve bu plan da Soğuk Savaş"ın eski düşmanının bir tuzağından başka bir şey değildir. Sovyetler Birliği"nin sahneden kendi tercihiyle bir anda çekilmesi, Barnett"e çok şüpheli gelmektedir. Barnett"e göre ABD, yeni döneme hazırlıksız yakalanmıştır ve bir stratejisi de yoktur, olsa da başarılı olması imkânsızdır. Bu nedenle, yeni dönemde strateji, stratejisizlik olmalıdır. Bu kadar laf kalabalığının arkasından Barnett, çok önemli bir kavramın altını çiziyor : Yatay Düşünmek.

Barnett"e göre “yatay düşünme”nin en önemli avantajı, gerçekçi sahnelerde gelişen, tek belirli yöne asla aşırı derecede kilitlenmeyen bir geleceği görme yeteneğidir ( sy. 137-38). Barnett, dikey düşünce ile dünyaya egemen olduğunu sanan ABD"nin, aslında savaşın nitelik değiştirerek asimetrik biçimler geliştirmesi karşısında büyük ölçüde yenik düştüğünü kabul etmek durumunda kalıyor. Dikey düşünce, askeri-teknolojik üstünlük ile dünya hegemonyası yaratmayı düşünürken, kontrol edilemeyen alanlar (boşluklar) ortaya çıkıyor ve mekân ve zamana yayılan asimetrik savaş yöntemleri, 11 Eylül"de olduğu gibi Amerikan hegemonyasına büyük darbeler vurabiliyor. Barnett"e göre, Irak ve Pakistan örnekleri, dikey düşünceye vurulmuş asimetrik savaş örnekleridir.

 İki ordunun karşı karşıya gelmesi ve birisinin diğerine üstünlük sağlaması anlamına gelen dikey savaş ya da dikey üstünlük teorisinin yerini, tehdidin nereden ve nasıl geleceğinin anlaşılamadığı, psikolojik savaş yöntemleriyle ve terörist saldırılarla harmanlanmış yeni bir kaos ortamı almışa benziyor. Bu yeni kaos döneminde devletlerin güçleri sınanıyor, güçlü büyük ordulara meydan okuyan belirsiz güçler ortaya çıkıyor. Bu yeni savaş ve çatışma yöntemlerine, asimetrik savaş ismi verilmeye başladı.

Dünyada asimetrik ve psikolojik savaşın ortaya çıkışını belirli bir tarih dilimi içine sınırlamak doğru olmaz. Tarihte Hasan Sabbah ve Haşhaşınlar (Haşhaşiler) örneği incelenirse, asimetrik savaşın geçmişte de başarılı biçimde kullanıldığı açık biçimde görülebilir. Alamut Kalesi ve Hasan Sabbah"ın yaşamı ve mücadelesi üzerine bilgi sahibi olanlar, ne demek istediğimi gayet net olarak anlayacaklardır.

Güvenlik stratejileri ve ülkelerin güvenlik sorunları üzerine çalışanların boş laflar ve içi boş kavramlar ile zamanımızı harcamaya çalıştıkları günümüzde; yatay düşünmeyi başaran, asimetrik savaşa karşılık verebilecek, psikolojik savaş yöntemlerini ve önlemlerini iyi bilen uzmanlara gereksinim vardır. Bu konuda çok şanslı bir ülke olmadığımızı kabul etmek durumundayız. Ne var ki, bu konuda eksikliğimizi bilmek bile, bu eksikliği ortadan kaldırmak için bir vesile olarak görülmek durumundadır.